In het voorjaar van 2022 zijn we op De Kom begonnen om het eigenaarschap van leerlingen over hun leerproces bewuster centraal te stellen in ons onderwijsaanbod. Dit hebben we gedaan door tijdens een studiedag te reflecteren op ons eigen begeleidingsgedrag richting onze leerlingen en samen te kijken hoe we het eigenaarschap van leerlingen kunnen versterken. Eigenaarschap van leren bij leerlingen duidt onder meer op de mate waarin de leerling verantwoordelijkheid neemt voor zijn eigen leerproces. Het geven van eigenaarschap is een belangrijke stap gezien richting toekomstbestendig onderwijs omdat leerlingen zo vaardigheden leren die ze nodig hebben om te kunnen functioneren in de snel veranderende maatschappij​. Voor onze leerlingen met hun speciale ondersteuningsbehoeften is het geven van eigenaarschap over hun leerproces, waar dit mogelijk is, daarom essentieel om hen optimaal deel te laten nemen aan de samenleving.

Als spiegelinstrument om te reflecteren op ons begeleidingsgedrag hebben we de poster De tien tips om eigenaarschap van leerlingen te vergroten van onderwijsadviesbureau Onderwijs Maak je Samen, vertaald naar tien sleutels voor leerlingen uit leerroute 1 en 2, onder meer op basis van de LACCS-methodiek (zie eerder bericht op de website). Voor leerroute 3 en 4 hebben we de tien tips van de poster zelf, als sleutels om aan eigenaarschap te werken, overgenomen. Voor de leerlingen uit leerroute 1 en 2 hebben we, in afstemming met de orthopedagogen, de term eigenaarschap veranderd in eigen invloed. We hebben dit gedaan omdat in de definitie van eigenaarschap van leren bij leerlingen de nadruk wordt gelegd op de mate waarin de leerling verantwoordelijkheid neemt voor zijn eigen leerproces. Omdat leerlingen in leerroute 1 en 2 niet of nauwelijks in staat zijn hun eigen leren te sturen en te monitoren kunnen zij geen verantwoordelijkheid nemen over hun eigen leerproces. Door hun zeer jonge emotionele ontwikkelingsleeftijd en hun beperkte ik-bewustzijn, zijn zij vooral afhankelijk van hun omgeving. Wel zijn zij in staat om bijvoorbeeld voorkeuren aan te geven en kan hen zo greep gegeven worden op hun bestaan. De term eigen invloed vonden we daarom passender. 

Tijdens de studiedag hebben we in kleine teams ons eigen begeleidingsgedrag onder de loep genomen aan de hand van de volgende vragen: 
 

·       Welke sleutel pas je dagelijks toe bij de leerlingen?  

·       Welke sleutel pas je nauwelijks toe bij de leerlingen?  

·       In welke les geef je de leerlingen het meeste eigenaarschap/eigen invloed?  

·       In welke les geef je de leerlingen weinig eigenaarschap/eigen invloed?  
 

Vervolgens heeft ieder teamlid  een sleutel uitgekozen waarmee ze in een periode van zes weken het eigenaarschap/de eigen invloed van een specifieke leerling op het leerproces willen vergroten. Zo heeft een leraar de sleutel ‘zelf laten ervaren’ gekozen en een leerling uit leerroute 2 de ruimte gegeven om dagelijks zelf zijn drinken in te schenken (voorheen werd dit voor hem gedaan). Hij schonk daarna thuis spontaan een glas fris in voor zijn moeder en bracht dit haar, dit had hij nog nooit gedaan! Een onderwijsassistent koos de sleutel ‘moedig aan initiatief te nemen’ en heeft een leerling uit leerroute 1 door de dag heen gestimuleerd zelf uit de rolstoel te komen, zelf in de kring te gaan zitten en zelf naar de verschoonbrancard te lopen. Door hem direct positief te bekrachtigen; door hem een compliment/aai over zijn bol te geven vierden ze samen de successen. Dit heeft zich zo  ontwikkeld dat hij nu aan de hand van een volwassene vanuit de taxi naar school loopt. Twee voorbeelden die laten zien wat het oplevert om onze leerlingen bewust eigen invloed te geven over hun leerproces. De tien sleutels om met leerlingen aan eigenaarschap/eigen invloed te werken zijn echt een begrip geworden binnen De Kom en helpen ons eigenaarschap en eigen invloed van leerlingen bewuster in te zetten in ons onderwijsaanbod.